Zintegrowane Inwestycje Terytorialne to wspólne działania samorządów na rzecz łączących je obszarów. ZIT-y powstają w ramach zasad, wg których odrębne samorządy nawiązują współpracę i realizują strategie rozwoju ponadlokalnego.
ZIT- y są finansowane z Funduszy Europejskich, a wg danych Ministerstwa Funduszy i Rozwoju Regionalnego w perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2021 – 2027 w Polsce instrumenty terytorialne będą realizowane w 95 Miejskich Obszarach Funkcjonalnych (MOF).
W województwie pomorskim, prócz Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot, w okresie finansowania UE 2021-2027 powstało 9 „nowych” ZIT

Strategia ZIT to dokument planujący działania na rzecz ponadlokalnego rozwoju terytorialnego. Strategię tworzą sami zainteresowani, czyli lokalne podmioty, a jej istnienie zapewnia przekrojowy, zrównoważony rozwój.

Zasada partnerstwa w funduszach strukturalnych, czyli również w ZIT-ach, to obowiązek włączenia społeczeństwa w procesy decyzyjne. Główną i obowiązkową formą realizacji tej zasady jest powołanie ciała doradczego, które składa się z reprezentantów organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz partnerów społeczno-gospodarczych.
Mimo obligatoryjnego charakteru zasady partnerstwa analiza przygotowana dla OFOP-u wykazuje, że w ok 3 % zbadanych ciał doradczych w ogóle nie ma przedstawicieli organizacji. W 18 % ciał stanowili oni ponad dwie trzecie składu.

• Interwencja wdrażana w ZIT może być realizowana w ramach wszystkich celów polityki spójności wskazanych w rozporządzeniach UE.
• Zakres tematyczny strategii ZIT będący wynikiem przeprowadzonej diagnozy

powinien być także ujęty we właściwych programach regionalnych lub krajowych, w których przewidziano wsparcie dla realizacji ZIT. W Umowie Partnerstwa wskazano rekomendowane obszary tematyczne, które mogą być w szczególności predestynowane do wdrażania w ramach ZIT. Nie jest to jednak katalog zamknięty i może zostać, decyzją właściwej instytucji zarządzającej, po konsultacji ze Związkiem ZIT, rozszerzony o interwencję z innych obszarów tematycznych.

ZIT stanowi narzędzie, które:

• ma pomóc w skutecznym wykorzystywaniu funduszy unijnych i osiąganiu celów rozwojowych na poziomie terytorialnym, zachowując jednocześnie pewną elastyczność i dostosowanie do indywidualnych potrzeb regionów.
• kładzi nacisk na społeczny wymiar procesów inwestycyjnych i rozwój wspólnot lokalnych w ramach perspektywy finansowej 2021-2027.
• stanowi kompleksowe narzędzie, które nie tylko skierowane jest na rozwój materialny, lecz także na aspekty społeczne, kulturowe i środowiskowe, sprzyjając w ten sposób spójnemu i zrównoważonemu rozwojowi terytorialnemu.

• projekty ZIT przyczyniają się do poprawy jakości życia społeczności lokalnych oraz zwiększenie aktywności gospodarczej w danym obszarze.
• stwierdzono, że projekty ZIT mogą skutecznie przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju regionów. Istnieje jednak konieczność monitorowania równowagi między aspektami ekologicznymi, społecznymi i ekonomicznymi, a więc harmonijnego podejścia do inwestycji.

• Kluczowe jest monitorowanie partycypacji społecznej, zgodności z przepisami oraz efektywności działań władz lokalnych i organów nadzoru.
• Współpraca międzysektorowa, uwzględniająca reprezentację organizacji pozarządowych, jest istotna dla skutecznej implementacji ZIT.
• Zalecane są badania i ewaluacje dla pełniejszego zrozumienia skutków tych inwestycji na społeczności lokalne.